-
Gdy mali gracze zdobywają miliardy: Jak AI daje im przewagę nad gigantami
Czy mała firma z 42 pracownikami może zagrozić gigantom jak Amazon czy Google? 😲 Tak, jeśli ma za sobą sztuczną inteligencję! AI zmienia zasady gry, pozwalając młodym firmom zdobywać przewagę, o której dotychczas mogły tylko marzyć. Przykład? OnlyFans – w 2024 roku wygenerował przychód 6,3 miliarda dolarów przy zatrudnieniu… zaledwie kilkudziesięciu osób. Jak to możliwe? […]
-
Pewne rzeczy się nie zmieniają… czyli nie mamy Pańskiego płaszcza i co nam Pan zrobi w wydaniu LOT oraz czemu chytry traci dwa razy
Był w moim życiu taki okres, kiedy pracowałem w korporacji i dużo latałem. Mój milowy pamiętnik odnotował ponad 500 lotów do momentu, gdy zamieniłem „prawdziwą” płacę na lansowanie się z MacBookiem i sojowym latte w Starbucksie. Niektórzy zwykli nazywać to „robieniem startupów”. No dobra, nie było to sojowe latte, a zamiast Starbucksa częściej była Żabka. […]
-
O tym co możemy a czego nie
Sztuczna inteligencja zadomowiła się na dobre. Tak, zabierze część miejsc pracy. Nie, nie powstrzymamy jej rozwoju. Ale może zamiast skupiać na tym, czego nie możemy, skupmy się na tym co możemy zrobić? Jest rok 1918, niedługo po zakończeniu I wojny światowej. Adi Dassler, młody człowiek z wizją, nerwowo obserwuje, jak jego pierwszy i jedyny pracownik, […]
ADHD, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, to temat, który w ostatnich latach nie schodzi z ust specjalistów, rodziców i nauczycieli. I nic dziwnego – według danych CDC (Centrum Kontroli i Prewencji Chorób) z 2011 roku, 11% dzieciaków w wieku 4-17 lat i 4% dorosłych w Stanach ma ADHD. To naprawdę sporo.
Żeby lepiej to zobrazować – 6,4 miliona dzieciaków z ADHD w USA to tyle, co trzy Houston. A 9,8 miliona dorosłych? To więcej niż cały Nowy Jork plus Filadelfia. Niezłe liczby, prawda?
Skąd się to wzięło?
Okazuje się, że nasze ADHD-owe cechy mogły być kiedyś naprawdę przydatne. Wyobraźcie sobie, że jesteście na polowaniu 10 000 lat temu. Kto pierwszy zauważy poruszenie w krzakach albo stado antylop na horyzoncie? Bingo – osoba z ADHD.
Szybkie reagowanie na zmiany w otoczeniu, wykrywanie drobnych ruchów czy dostrzeganie detali – to wszystko mogło być kluczowe dla przetrwania. Osoby z ADHD, ze swoją nadmierną czujnością i skłonnością do szukania nowości, mogły być prawdziwymi gwiazdami w dawnych społecznościach. Coś jak dzisiejsi influencerzy, tylko zamiast lajków zbierali jedzenie i chronili plemię.
Jak to działa w „od środka”?
Okej, czas na trochę naukowych definicji, ale spokojnie – postaram się to wyjaśnić tak, żeby było jasne:
- Uwaga mimowolna (involuntary attention) – to automatyczne skupienie się na bodźcach, które wyróżniają się z otoczenia, takich jak nagły ruch, hałas, zapach czy jaskrawe kolory. U osób z ADHD ten rodzaj uwagi jest szczególnie wyczulony.
- Uwaga dobrowolna (voluntary attention) – to świadome skupienie się na zadaniu, które wymaga wysiłku umysłowego. Ten rodzaj uwagi jest ograniczony i może się wyczerpywać, co jest szczególnie widoczne u osób z ADHD.
Żeby zobrazować, jak działa mózg osoby z ADHD, wyobraźcie sobie garnek z popcornem. ADHD to jakby ktoś zapomniał przykryć garnek pokrywką – ziarenka strzelają na wszystkie strony jednocześnie, a ty próbujesz je wszystkie złapać! Każde ziarenko to nowa myśl, impuls czy bodziec, a osoba z ADHD musi sobie radzić z tym deszczem pomysłów i wrażeń.
Inne ciekawe porównanie, które szczególnie mocno do mnie przemawia, to wyobrażenie sobie ADHD jako telewizora, w którym ktoś szaleńczo przeskakuje po 36 kanałach. Problem w tym, że to nie ty trzymasz pilota. Wyobraź sobie, że próbujesz oglądać film, podczas gdy ktoś niewidzialny co chwilę zmienia kanał. Oto jak często może czuć się osoba z ADHD – bombardowana ciągłym strumieniem zmieniających się myśli i bodźców, nad którymi ma ograniczoną kontrolę.
Te porównania pomagają zrozumieć, dlaczego osoby z ADHD mogą mieć trudności z koncentracją na jednym zadaniu, ale jednocześnie potrafią być niezwykle kreatywne i szybko reagować na zmiany w otoczeniu. To nie wada, to po prostu inny sposób przetwarzania informacji przez mózg.
ADHD w dzisiejszym świecie
No dobra, ale co z tego, że kiedyś było super do polowania na mamuty, skoro teraz żyjemy w świecie Excela i niekończących się meetingów? I tu zaczynają się schody. To, co kiedyś było zaletą, teraz może być prawdziwym utrapieniem:
- Długie gapienie się w monitor? Wyzwanie.
- Planowanie na miesiące do przodu? Często misja niemożliwa.
- Siedzenie cicho w biurze typu open space? Może być trudne.
- Hamowanie impulsów? Bywa kłopotliwe.
- Utrzymywanie porządku na biurku? Nie zawsze się udaje.
Ale, żeby nie było tak źle! Osoby z ADHD mają też swoje supermoce:
- Kreatywność? Często ponadprzeciętna.
- Wychodzenie poza strefę komfortu? Łatwiejsze niż dla innych.
- Szybki powrót po porażkach? Często mistrzowie w tej dziedzinie.
- Hiperfokus na ciekawych tematach? O tak, potrafią się zatracić.
- Pasja i zaangażowanie? Na pełnych obrotach.
Wyzwania
Niestety, życie z ADHD to nie zawsze różowe okulary. Wiele osób doświadcza stresu i trudności w codziennym życiu. Co gorsza, społeczeństwo często nie rozumie, o co chodzi, i przykleja łatkę „nieudacznika” czy „lenia”. To może prowadzić do poważnych problemów psychicznych. Czas najwyższy, żeby społeczeństwo zrozumiało, że ADHD to nie wymówka, tylko realny sposób funkcjonowania mózgu.
ADHD a uzależnienia
Badania pokazują, że osoby z ADHD są bardziej narażone na problemy z uzależnieniami. Według metaanalizy opublikowanej w 2021 roku w „Neuroscience & Biobehavioral Reviews”:
- Osoby z ADHD mają 4.7 razy większe ryzyko uzależnienia od substancji psychoaktywnych w porównaniu do osób bez ADHD.
- Około 23% osób z ADHD zmaga się z problemem nadużywania substancji, w porównaniu do 8.3% w populacji ogólnej.
- Ryzyko uzależnienia od alkoholu jest 1.7 razy wyższe u osób z ADHD.
ADHD a depresja
Współwystępowanie ADHD i depresji jest również znaczącym problemem. Według badania opublikowanego w „Journal of Attention Disorders” w 2022 roku:
- Osoby z ADHD i współistniejącą depresją mają większe trudności w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym niż osoby tylko z ADHD lub tylko z depresją.
- Około 18.6% dorosłych z ADHD cierpi również na depresję, w porównaniu do 7.1% w populacji ogólnej.
- U dzieci i młodzieży z ADHD, ryzyko rozwoju depresji jest 5.5 razy wyższe niż u rówieśników bez ADHD.
Aspekt kulturowy
Interesujące jest to, jak ADHD postrzegane jest w różnych kulturach. Badanie z 2020 roku opublikowane w Culture, Medicine, and Psychiatry wykazało, że:
- W niektórych kulturach afrykańskich, cechy związane z ADHD są postrzegane jako pozytywne i adaptacyjne.
- W Japonii, gdzie konformizm jest wysoko ceniony, ADHD jest często postrzegane jako poważniejszy problem niż w kulturach zachodnich.
Jak pomóc?
Jeśli masz w swoim otoczeniu kogoś z ADHD (rodzica, nauczyciela, przyjaciela), oto kilka wskazówek:
- Wspieraj mocne strony, zamiast ciągle wytykać błędy.
- Bądź ciekaw ich myśli i pomysłów – często są naprawdę inspirujące.
- Zabierz ich na spacer do lasu – zobaczysz, jak im się rozjaśni w głowie.
- Pomóż im budować poczucie własnej wartości – to naprawdę ważne.
Podsumowanie
ADHD to skomplikowana sprawa, ale czas przestać traktować je jak wadę. To po prostu inny sposób działania mózgu, który ma swoje plusy i minusy. Zamiast próbować „naprawić” osoby z ADHD, może warto stworzyć świat, w którym mogą wykorzystać swój potencjał?
Kto wie, może to właśnie ci „rozproszeni” i „nadpobudliwi” ludzie mają klucz do rozwiązania problemów, z którymi nie radzi sobie „normalny” świat? W końcu, jak mawiał Einstein (który podobno też miał ADHD): „Wszyscy jesteśmy geniuszami. Ale jeśli będziesz oceniać rybę po jej zdolności wspinania się na drzewo, to przez całe życie będzie myślała, że jest głupia.”
I garść ciekawostek
- ADHD a kreatywność: Badania sugerują, że osoby z ADHD mogą być bardziej kreatywne. Według studium opublikowanego w „Journal of Creative Behavior”, osoby z ADHD osiągały wyższe wyniki w testach kreatywności, szczególnie w kategoriach oryginalności i płynności myślenia.
- Efekt kofeiny: U osób z ADHD kofeina może działać uspokajająco, w przeciwieństwie do jej pobudzającego efektu u większości ludzi. Niektórzy używają jej jako formy samoleczenia.
- Sezonowość diagnoz: Istnieje zjawisko zwane „efektem względnego wieku” w diagnozach ADHD. Dzieci urodzone pod koniec roku szkolnego (np. w sierpniu w UK) są częściej diagnozowane z ADHD niż ich starsi rówieśnicy z tej samej klasy.
- ADHD a sen: Osoby z ADHD często mają tzw. „opóźnioną fazę snu” – ich naturalny rytm dobowy jest przesunięty, co sprawia, że są „sowami nocnymi”.
- Hiperfokus: Choć ADHD kojarzy się z problemami z koncentracją, osoby z tym zaburzeniem potrafią wpaść w stan hiperfokusu – intensywnego skupienia na interesującym zadaniu, często tracąc poczucie czasu.
- Ewolucyjna korzyść: Niektórzy badacze sugerują, że cechy ADHD mogły być korzystne ewolucyjnie w społecznościach łowiecko-zbierackich, pomagając w szybkim reagowaniu na zagrożenia i znajdowaniu nowych źródeł pożywienia.
- Sławni ludzie z ADHD: Wiele znanych osób zostało zdiagnozowanych z ADHD lub podejrzewa się u nich to zaburzenie, w tym Albert Einstein, Leonardo da Vinci, Walt Disney, czy współcześnie – przedsiębiorca Richard Branson.
- ADHD a przedsiębiorczość: Badanie z 2018 roku wykazało, że osoby z ADHD częściej zakładają własne firmy i mogą być bardziej skłonne do podejmowania ryzyka biznesowego.
Co-Founder @ MDBootstrap.com / Forbes 30 under 30 / EO'er
For years I've been working as an IT Consultant in countries like Netherlands, Belgium, Poland or India developing enterprise class systems for the biggest companies within domain.
Since 2016 I'm co-founder of MDBotstrap.com - world class UI Framework used by NASA, Amazon, Nike, Airbus, Samsung, Apple and many other Fortune 500 Companies.
All author posts